သစ္နက္ဟန္ အင္တာဗ်ဴး(၂)

ဂၽြန္မယ္ကင္။  ။ ကမာၻကုန္သြယ္ေရးဌာနႀကီးေတြ အတိုက္ခံရတုန္းက၊ အၾကမ္းဖက္မႈဆန္႔က်င္ေရးကို ယုံၾကည္ၾကသူေတြေတာင္ “ဒီအခါသမယ မွာေတာ႔ ခပ္ၾကမ္းၾကမ္းေလး ကိုင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုလာၿပီ လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။”

သစ္နက္ဟန္။   ။ အၾကမ္းဖက္မႈကေန အၾကမ္းဖက္မႈကိုပဲ ထပ္ေမြးထုတ္မွာေလဗ်ာ။ ဒါေၾကာင္႔ သနားကရုဏာ ကသာ အၾကမ္းဖက္မႈကို ေလ်ာ႔ၾကေစမွာပါ။ သနားကရုဏာ ဆိုတာက ႏူးညံ႔ေပ်ာ႔ေပ်ာင္းတာမ်ဳိးကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီအတြက္ သတိၱအမ်ားႀကီး ရိွဖို႔ လိုပါတယ္။

ဂၽြန္မယ္ကင္။   ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေဒါသထြက္ရင္ ေဒါသကို ေျဖလႊတ္ဖို႔အတြက္ ေအာ္ဟစ္လိုက္ဖို႔၊ ဒါမွမဟုတ္ ေခါင္းအုံးကို ရိုက္ႏွက္ဖို႔ အေနာက္တိုင္းဒႆန က သင္ေပးပါတယ္ ဆရာေတာ္။ ဒီနည္းလမ္းကို “မီးေတာက္မ်ားကို ၿငိမ္းသတ္ဖို႔ ဥာဏ္ပညာ” စာအုပ္ထဲမွာ ဒီနည္းလမ္းကို ဆရာေတာ္က ေဝဖန္ထားပါတယ္။ အဲဒီနည္းလမ္းက ေဒါသကို သက္သာေစမဲ႔နည္းလမ္းမဟုတ္ဘူးလို႔ ဘာေၾကာင္႔ ဆရာေတာ္ ထင္ခဲ႔တာပါသလဲ။

သစ္နက္ဟန္။   ။ ဗုဒၶဘာသာ စိတ္ပညာရႈေဒါင္႔က ဆိုရင္ေတာ႔ သတိရိွေနျခင္းကို မ်ဳိးေစ႔ အေနနဲ႔ တင္စားၿပီး ေျပာပါတယ္။ က်ဳပ္တို႔ ကိုယ္တြင္းမွာ ေဒါသတရားအတြက္ မ်ဳိးေစ႔၊ စာနာသနားျခင္း အတြက္ မ်ဳိးေစ႔ေတြ ရိွတယ္။ တရားက်င္႔တာက ေဒါသတရားမ်ဳိးေစ႔ကို ရႈံ႕တြေအာင္၊ စာနာသနားျခင္းမ်ဳိးေစ႔ကို ရွင္သန္ႀကီးထြားလာေအာင္ လုပ္ရတာပါ။ ခင္ဗ်ား ေဒါသထြက္လာရင္၊ ကိုယ္ထဲက ေဒါသထြက္လာတယ္ လို႔ ထင္ရပါတယ္။ အဲဒါမမွန္ပါဘူး။ ႏုတ္အားျဖင္႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ရုပ္အားျဖင္႔ေသာ္ လည္းေကာင္း ေဒါသထြက္လာတာဟာ၊ ခင္ဗ်ားက ေဒါသမ်ဳိးေစ႔ေလးကို ႀကီးထြါးလာေအာင္ လုပ္လိုက္တာပါ။ ခင္ဗ်ား ကိုယ္ထဲမွာ ေဒါသမ်ဳိးေစ႔က ပိုၿပီး၊ ႀကီးထြားသန္မာလာပါတယ္။ အႏၱရာယ္ရိွတဲ႔ အေလ႔အက်င္႔ပါ။

ေဒါသမ်ဳိးေစ႔ေလး ရိွေနတာကို ခင္ဗ်ားက အသိအမွတ္ျပဳမယ္။ ၿပီးေတာ႔ နားလည္ျခင္း၊ သနားကရုဏာျဖစ္ျခင္းေတြနဲ႔ ေဒါသမ်ဳိးေစ႔ေလးကို ေျဖေလ်ာ႔ဖို႔ ႀကိဳးစားမယ္။ ခင္ဗ်ား ေဒါသထြက္တဲ႔ အေၾကာင္းရင္းကို နားမလည္ရင္ေတာ႔ ဘယ္ေတာ႔မွ ေဒါသတရားကို ေျဖေလ်ာ႔ေျပာင္းလဲႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ 

ဂၽြန္မယ္ကင္။   ။ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း နဲ႔ တရားထူးသိျမင္ျခင္းကို လူအမ်ားစုက အနာဂါတ္မွာ ျဖစ္တဲ႔အရာေတြလို႔ ျမင္ေနၾကပါတယ္။ လူအနည္းငယ္ကပဲ အဲဒီတရားေတြကို ႀကံဳေတြ႔ႏိုင္တာပါ။ တရားထူးသိျမင္ျခင္းကိုလည္း မရႏိုင္တဲ႔အလြန္ခက္ခဲတဲ႔ အရာလို႔ ထင္ၾကပါတယ္။

သစ္နက္ဟန္။   ။ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း နဲ႔ တရားထူးသိျမင္ျခင္းဟာ ရွင္သန္ေနတဲ႔ အရာေတြပါ။ ဒီတရားေတြက ႀကီးထြားရင္႔သန္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီတရားေတြကို ေန႔တိုင္းျဖည္႔သြင္းေနရပါမယ္။ ခင္ဗ်ားရဲ႕ တရားထူးသိျမင္ျခင္းကို ေန႔တိုင္း ျဖည္႔ဆည္းျခင္းမရိွရင္၊ တရားထူးသိျမင္ျခင္းက ေပ်ာက္ပ်က္သြားပါလိမ္႔မယ္။ ေပ်ာရႊင္ျခင္းကို ေန႔တိုင္း ျဖည္႔ဆည္းေနျခင္း မရိွရင္ ၊ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္းက ေသဆုံးသြားပါလိမ္႔မယ္။ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာတရားကလည္း ဒီအတိုင္းပါပဲ။ ေဒါသတရား၊ အမုန္းတရား နဲ႔ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းကို ဆက္လက္ ျဖည္႔ဆည္းေနခဲ႔ရင္ေတာ႔ အဲဒီတရားေတြက ႀကီးထြားလာမွာေပါ႔ဗ်ာ။ ဘယ္အရာမွ ျဖည္႔သြင္းေနရတဲ႔ေလာင္စာမရိွဘဲ ရွင္သန္မေနႏိုင္ပါဘူး လို႔ ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ႔ပါတယ္။

တရားထူးသိျမင္ျခင္း၊ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း၊ ဝမ္းနည္းျခင္း နဲ႔ ဒုကၡေဝဒနာခံစားရျခင္း ဆိုတဲ႔တရားေတြ ဟာလည္း ဆက္လက္ ျဖည္႔ဆည္းမေနရင္ ရွင္သန္ျခင္းမရိွႏိုင္ပါဘူး။
တရားထူးသိျမင္ျခင္း ဆိုတာဟာ တစုံတရာႏွင္႔ပတ္သက္ၿပီး သိျမင္ျခင္းပါ။ ခင္ဗ်ား လက္ဖက္ရည္ေသာက္ ေနတယ္၊ လက္ဖက္ရည္ေသာက္ေနတယ္ဆိုတာကိုလဲ သိေနတယ္ လို႔ ဆိုပါဆို႔ဗ်ာ။ ေသာက္သုံးေနျခင္းအတြက္ သတိရိွေနျခင္း ဆိုတာက တရားထူးသိျမင္ျခင္းရဲ႕ ပုံစံတစ္ခု ေပါ႔ဗ်ာ။ ခင္ဗ်ား လက္ဖက္ရည္ေသာက္ေနေပမဲ႔၊ ေသာက္ေနမွန္း မသိခဲ႔တဲ႔ အခ်ိန္ေတြ အမ်ားႀကီး ရိွပါတယ္။ စိတ္ထဲမွာ ေသာကေတြနဲ႔ ျပည္ေနလို႔ မသိလိုက္တာပါ။ အဲဒါေၾကာင္႔ ေသာက္သုံးေနတဲ႔အေပၚ သတိရိွေနျခင္းဟာ တရားကို သိျမင္ျခင္းတစ္မ်ဳိးပါ။

လက္ဖက္ရည္ေသာက္ျခင္း အေပၚမွာ ခင္ဗ်ားစိတ္ကို စူးစိုက္ထားရင္၊ ေသာက္သုံးေနခ်ိန္မွာပဲ ေပ်ာ္ရႊင္မႈက ေပၚလာပါလိမ္႔မယ္။ မၾကာခဏ လက္ဖက္ရည္ေသာက္ခ်ိန္ေတြမွာ ခင္ဗ်ား ေပ်ာ္ရႊင္ႏိုင္ပါၿပီ။ ခင္ဗ်ား သတိတရားနဲ႔ စူးစိုက္ၿပီး လက္ဖက္ရည္ကို ဘယ္လိုေသာက္ရမယ္ မသိခဲ႔ရင္ေတာ႔ လက္ဖက္ရည္ ကို အမွန္တကယ္ ေသာက္တယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ပါဘူး။

ခင္ဗ်ားက ေဒါသတရား၊ ဝမ္းနည္းျခင္း နဲ႔ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္းေတြ ကို ေသာက္သုံးေနခဲ႔သလို ျဖစ္ၿပီး၊ ေပ်ာ္ရႊင္ဝမ္းေျမာက္ျခင္းကို မရႏိုင္ေတာ႔ပါဘူး။

ထိုးထြင္းသိျမင္ျခင္း ဆိုတာကလဲ တရားထူးသိျမင္ျခင္းပါပဲ။ ခင္ဗ်ားက ရွင္သန္ေနျခင္းကို သိရိွေနတာဟာ တရားထူးသိျမင္တာပါပဲ။ လွပတဲ႔ကမာၻႀကီးမွာ လမ္းေလွ်ာက္သြားျခင္းကို သိရိွေနျခင္းကလည္း တရားထူးကိုသိျမင္ျခင္းပါပဲ။ ဒါေတြက သူ႔အလိုလို သိျမင္လာတာေတာ႔ မဟုတ္ဘူးေပါ႔ဗ်ာ။ ေျခလွမ္းတိုင္းကို ေပါ႔ပါးေပ်ာ္ရႊင္ေနဖို႔ကေတာ႔ ခင္ဗ်ား သတိသမာဓိရိွေနရမယ္ဗ်ာ။ ခင္ဗ်ားက ေျပးေနတဲ႔လူလို လမ္းေလွ်ာက္ေနရင္ေတာ႔ ေပ်ာ္ရႊင္ရေတာ႔မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

တရားကို ေသးငယ္တဲ႔အပိုင္းေလးကေနၿပီး သိေအာင္လုပ္ရမွာပါ။ ျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ တရားထူးသိျမင္တဲ႔ အခ်ိန္ေတြမ်ားလာေအာင္ ႀကိဳးစားလုပ္ကိုင္ရမွာပါ။ သမာဓိတည္ေနတဲ႔အခ်ိန္ခဏေလးဟာ တရားထူးကို သိျမင္တဲ႔အခ်ိန္အပိုင္းေလးပါပဲ။ ခင္ဗ်ားက ဒီနည္းအတိုင္း ေလ႔က်င္႔ခဲ႔ရင္၊ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း နဲ႔ တရားထူးသိျမင္ျခင္းက ဆက္လက္ၿပီး ႀကီးထြါးလာပါလိမ္႔မယ္။

ခင္ဗ်ားက တရားထူးသိျမင္မႈ နဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ကို ဘယ္လိုမ်ဳိး ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းရမလဲဆိုတာ သိခဲ႔ရင္ေတာ႔ ၊ ေၾကာက္ရြံ႕ျခင္း၊ ဝမ္းနည္းျခင္း နဲ႔ ေဝဒနာခံစားရျခင္းေတြ ေပၚေပါက္လာဖို႔အတြက္ အခ်ိန္မရိွေတာ႔ပါဘူး။ အခ်ိန္အၾကာႀကီး ေပၚမလာဘူးဆိုရင္ေတာ႔ တရားေတြက တျဖည္းျဖည္း နဲ႔ အားနည္းခ်ိနဲ႔လာပါလိမ္႔မယ္။ အဲဒီေနာက္ တစ္ေယာက္ေယာက္က ဝမ္းနည္းျခင္း၊ ေသာကေဝဒနာနဲ႔ ေဒါသတရားကို ႏိုးထေအာင္လုပ္လိုက္ရင္၊ ဒီတရားေတြက ျပန္လည္ဝင္ေရာက္ေနရာယူလာပါလိမ္႔မယ္။ အဲဒီအခါ ခင္ဗ်ားက သမာဓိတည္ၿပီး ရႈသြင္းရႈထုတ္လုပ္လုိက္ပါ။ ၿပံဳးရယ္ေနလိုက္ပါ။ ခင္ဗ်ား ေဝဒနာခံစားေနရတာေတြကို လက္ခံလိုက္စမ္းပါ။

ဂၽြန္မယ္ကင္။  ။ တရားက်င္႔တဲ႔အခါ ကၽြန္ေတာ္တို႔စိတ္ေတြက အရမ္းကို လႈပ္ရွားေနၿပီး၊ တရားေကာင္းေကာင္းထိုင္လို႔ မရပါဘူး။ အဲဒါက အလြန္ ျဖစ္ေလ႔ျဖစ္ထ ရိွတဲ႔ ကိစၥပါ။ အဲဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရွင္းျပေပးပါဦး ဆရာေတာ္။

သစ္နက္ဟန္။  ။ တရားက်င္႔မႈဟာ စိတ္ရႊင္လန္းျခင္းရဲ႕ တစ္ခုေသာပုံစံပါ။ ခင္ဗ်ားကို လက္ဖက္ရည္တစ္ခြက္ လႈဒါန္းလိုက္ရင္ ခင္ဗ်ား ေပ်ာ္ရႊင္ဝမ္းေျမာက္ရပါလိမ္႔မယ္။ လက္ဖက္ရည္ကို လက္ခံရတဲ႔အခ်ိန္မွာပဲ ေသာက္လိုက္ပါ။ အဲလိုမဟုတ္ရင္ ခင္ဗ်ားက လက္ဖက္ရည္အေပၚမွာ ဝမ္းေျမာက္ရႊင္လန္းႏိုင္ပါသလား။ ခင္ဗ်ားကို လိေမၼာ္သီးတစ္လုံး လႈဒါန္းလိုက္ရင္ လိေမၼာ္သီးကို စားသုံးဖို႔ နည္းလမ္းရိွရပါမယ္။ အဲဒီနည္းလမ္းကေန ခင္ဗ်ားရဲ႕ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း နဲ႔ ဝမ္းေျမာက္ျခင္းကို ယူေဆာင္လာရမွာပါ။

လိေမၼာ္သီးကို ခင္ဗ်ား မွန္ကန္စြာ စားေသာက္ဖို႔အတြက္ ခင္ဗ်ားကိုယ္တိုင္ ေလ႔က်င္႔ယူရပါမယ္။ အဲဒါမွ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္း နဲ႔ လြတ္လပ္ျခင္းက ျဖစ္ေပၚႏိုင္မွာပါ။ သမာဓိတည္ေနတဲ႔ စိတ္အေျခအေနကို ခင္ဗ်ား ရရိွလာရင္ေတာ႔ လိေမၼာ္သီးကို စားေနစဥ္မွာ၊ လက္ဖက္ရည္ကို ေသာက္ေနစဥ္မွာေတာင္ လြတ္လပ္ၿပီး၊ ေပ်ာ္ရႊင္ေနပါလိမ္႔မယ္။

လွမ္းလိုက္တဲ႔ ေျခလွမ္းတိုင္းဟာ ခင္ဗ်ားအတြက္ ေပ်ာ္ရႊင္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေျခလွမ္းတိုင္းဟာ မွန္ကန္တည္႔မတ္ၿပီး၊ လန္းဆန္းေနပါတယ္။ ပိုၿပီး လြတ္လပ္မႈကို ခံစားရေစပါလိမ္႔မယ္။ ခင္ဗ်ားမွာ တရားေကာင္းေကာင္း က်င္႔ထားတဲ႔မိတ္ေဆြ ရိွတယ္ဆိုရင္၊ သူ႔တရားက်င္႔မႈက ခင္ဗ်ားကို အေထာက္အပံ႔ေပးႏိုင္ပါလိမ္႔မယ္။ တရားက်င္႔မႈကို အခ်ိန္တိုင္းမွာ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ အနာဂါတ္မွာ တရားက်င္႔ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ပစၥဳပၸန္မ်က္ေမွာက္ကာလမွာ က်င္႔ႀကံရမွာပါ။ ပစၥဳပၸန္မွာ ေကာင္းမြန္စြာ ေနႏိုင္ရင္ အနာဂါတ္မွာလည္း ေကာင္းမြန္မွာပါ။ အနာဂါတ္ကာလဆိုတာက ပစၥဳပၸန္ကာလေတြနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားလို႔ပါ။ ေျခလွမ္းတိုင္းမွာ ခင္ဗ်ားက လြတ္လပ္စြာ နဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေလွ်ာက္လွမ္းတယ္လို႔ ဆိုၾကပါစို႔။ အဲဒီေနာက္ ခင္ဗ်ား ေလွ်ာက္လွမ္းလိုက္တုိင္း ဗုဒၶရဲ႕ သန္႔စင္တဲ႔နယ္ပယ္ ျဖစ္ေနပါလိမ္႔မယ္။ ဗုဒၶရဲ႕ သန္႔စင္တဲ႔နယ္ပယ္ဆိုတာက အနာဂါတ္ရဲ႕ကိစၥ မဟုတ္ပါဘူး။

ဂၽြန္မယ္ကင္။  ။ ေနာက္ပြင္႔မဲ႔အရိေမတၱာဗုဒၶက လူတစ္ဦးခ်င္းစီပုံစံ ႏွင္႔ ပြင္႔လာမွာလား။ အစုအဖြဲ႔ပုံစံနဲ႔ ပြင္႔မွာလား။ အဲဒါကို ဆရာေတာ္အေနနဲ႔…..

သစ္နက္ဟန္။  ။ ဗုဒၶက ပြင္႔ေနၿပီးၿပီလို႔ က်ဳပ္ ထင္ပါတယ္။ ခင္ဗ်ား သမာဓိတည္တဲ႔စိတ္အေျခအေနမွာ ရိွေနရင္ ဘယ္အရာမွာမဆို ဗုဒၶကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင္႔ သံဃာအဖြဲ႔အစည္းထဲမွာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ႏွစ္ဆယ္ရာစုဆိုတာက တစ္သီးပုဂၢလေခတ္ ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ဒါေပမဲ႔ က်ဳပ္တို႔က အဲဒီေခတ္ကို မလိုခ်င္ၾကေတာ႔ပါဘူး။ ယခုအခါ က်ဳပ္တို႔ အစုအဖြဲ႔အျဖစ္ ေနထိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ က်ဳပ္တို႔က ျမစ္တစ္စင္းလို စီးဆင္းရမွာပါ။ ေရတစ္စက္ခ်င္း မဟုတ္ပါဘူး။ ေသခ်ာတာကေတာ႔ ျမစ္တစ္စင္းက သမုဒၵရာစီကို စီးဆင္းသြားႏိုင္ေပမဲ႔ ေရတစ္စက္ကေတာ႔  တစ္စက္တပ်က္မွာ အေငြ႔ပ်ံသြားပါလိမ္႔မယ္။  

က်ဳပ္တို႔အားလုံးအတြက္ ယခုေနရာမွာနဲ႔ ဒီအခ်ိန္မွာ ဗုဒၶတည္ရိွေနမႈကို အသိအမွတ္ျပဳႏိုင္ပါတယ္။ သမာဓိရိွေနတဲ႔စိတ္နဲ႔ ေဆာက္ရြက္တဲ႔ ေျခလွမ္းတိုင္း၊ စကားလုံးတိုင္း၊ အသက္ရႈမႈတိုင္း ဟာ ဗုဒၶ ျဖစ္မႈေတြပါပဲ။ အျခားေနရာေတြမွာ ဗုဒၶကို လိုက္လံရွာေဖြ မေနပါနဲ႔ေတာ႔။ ဘဝရဲ႕အခ်ိန္တိုင္းမွာရိွတဲ႔ သတိသမာဓိျပည္႔ဝေနတဲ႔ အသက္ရွင္မႈ အႏုပညာကေတာ႔ သမာဓိတည္တဲ႔စိတ္နဲ႔ ေဆာင္ရြက္မႈတိုင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အပတ္စဥ္ေၾကညာတဲ႔ အခမဲ႔ေရဒီယို စန္တာခရု အစီအစဥ္မွာ ဂၽြန္မယ္ကင္က ပါဝင္ခဲ႔ပါတယ္။ အစီအစဥ္က လူမႈျပဳျပင္ေရးေတြ နဲ႔ နာမ္ပိုင္းဆိုင္ရာ တိုးတက္ေစေရး ျဖစ္ပါတယ္။
(“interview with Thich Nhat Hanh” အားဘာသာျပန္ဆိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။)